Czym jest wywłaszczenie nieruchomości

Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.

Wywłaszczenie nieruchomości to osobliwa instytucja, na mocy możliwe jest pozbawienie właściciela nieruchomości prawa własności do niej w drodze jednostronnej decyzji.

Wywłaszczenie nieruchomości zostało uregulowane w ustawie z dnia 12 sierpnia 1997 o gospodarce nieruchomościami. Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane wyłącznie , jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. Organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej.

Powyższe oznacza, że aby skorzystać z wywłaszczenia muszą zostać spełnione określone przesłanki. Wywłaszczane nieruchomości muszą być przeznaczone wyłącznie na cele publiczne. Konieczne jest też, aby te cele publiczne nie mogły zostać zrealizowane w inny sposób. Dodatkowo wyłączona musi być możliwość zawarcia umowy, która przenosi prawo własności nieruchomości z powodu na przykład braku zgody właściciela.

Wywłaszczenie nieruchomości dokonywane jest w drodze jednostronnego oświadczenia woli poprzez wydanie decyzji administracyjnej. Przed wydaniem decyzji odbywa się rozprawa administracyjna. Decyzja oczywiście podlega zaskarżeniu.

Nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Za to nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa nie może być wywłaszczona. Wywłaszczeniem może być objęta cała nieruchomość albo jej część.

Jeżeli nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej lub zbioru dokumentów, przy jej wywłaszczeniu przyjmuje się inne dokumenty stwierdzające prawa do nieruchomości, w tym dane z katastru nieruchomości. Przez nieruchomość o nieuregulowanym stanie prawnym rozumie się nieruchomość, dla której ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie można ustalić osób, którym przysługują do niej prawa rzeczowe.

Ostateczna decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości, czyli taka, od której nie służy już środek zaskarżenia, stanowi podstawę do dokonania wpisu w księdze wieczystej. Wpisu dokonuje się na wniosek starosty lub organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego.

Wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej. Odszkodowanie odpowiada wysokością wartości tych praw. Odszkodowanie ustala starosta w decyzji o wywłaszczeniu nieruchomości, a jego wysokość odszkodowania ocenia się według stanu, przeznaczenia i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu.